Zebrano 1,000 podpisów
Do: Ministerstwo Klimatu i Środowiska
Czas na systemowe rozwiązania dla tekstyliów w Polsce!
Apelujemy o pilne wdrożenie kompleksowego systemu recyklingu oraz ponownego wykorzystania odpadów tekstylnych, a także zapewnienie realnego wsparcia finansowego i organizacyjnego dla samorządów i organizacji społecznych zajmujących się ich zagospodarowaniem.
Dlaczego ta sprawa jest ważna?
Od 1 stycznia 2025 roku Polska, zgodnie z art. 11 Dyrektywy (UE) 2018/851 w sprawie odpadów, została zobowiązana do zapewnienia selektywnej zbiórki tekstyliów. Zgodnie z zaleceniami, ubrania, pościel, bielizna czy ręczniki powinny być oddawane do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), funkcjonujących w każdej gminie. Celem dyrektywy jest zmniejszenie ilości odpadów tekstylnych, które trafiają na składowiska lub do spalarni.
Tymczasem system w Polsce jest nieprzygotowany. Skala problemów jest duża i stale narasta:
- do PSZOK-ów trafiają tekstylia, które nie nadają się do recyklingu, a nie ma systemu ich dalszego sortowania i wykorzystania;
- PSZOK-i są najczęściej zlokalizowane na obrzeżach miast lub poza miejscowościami, co sprawia, że wiele osób, szczególnie w gminach wykluczonych transportowo, nie ma do nich dostępu;
- brakuje infrastruktury technicznej i zakładów umożliwiających skuteczne przetwarzanie zebranych tekstyliów (sortowanie, recykling, ponowne użycie);
- nie ma lokalnych rozwiązań zbiórki tekstyliów, takich jak specjalne worki, punkty zbiórki mobilnej czy harmonogramy przekazywania ubrań;
- organizacje non-profit otrzymują coraz więcej odzieży pochodzącej z darowizn, jednak duża część z niej nie nadaje się do noszenia ani ponownego użycia, co generuje koszty jej utylizacji, bez systemowego wsparcia i bez odpowiednich regulacji;
- brakuje systemu śledzenia i raportowania, co dzieje się z tekstyliami oddawanymi do PSZOK-ów i innych punktów, co prowadzi do braku nadzoru, chaosu informacyjnego i rozwoju nielegalnych zbiórek poza systemem.
Bez systemowych zmian skutkami będą między innymi:
- narastający chaos w gospodarowaniu tekstyliami,
- marnowanie surowców i środków publicznych,
- niewydolność PSZOK-ów i przeciążenie samorządów,
- obciążenie organizacji społecznych nie swoimi zadaniami,
- brak postępu w realizacji celów klimatycznych i gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ),
- utrwalenie szarej strefy i osłabienie zaufania społecznego do systemu gospodarowania odpadami.
Konieczne jest m.in.:
1. Wprowadzenie ROP (Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta) dla tekstyliów
Należy zobowiązać producentów i importerów odzieży do finansowania zbiórki, sortowania i przetwarzania zużytych tekstyliów.
Cel: Odciążyć gminy i wzmocnić odpowiedzialność firm za cykl życia ubrań.
2. Rozbudowa infrastruktury recyklingu i ponownego użycia
Potrzebne jest wsparcie finansowe dla budowy zakładów recyklingu tekstyliów i lokalnych punktów ponownego użycia.
Cel: Zmniejszenie udziału spalania tekstyliów, rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym i nowe miejsca pracy.
3. Obowiązek selektywnej zbiórki i jasna klasyfikacja tekstyliów.
Należy uregulować selektywną zbiórkę tekstyliów (np. użyteczne / do recyklingu / odpady) i nałożyć na gminy obowiązek jej organizowania w dostępnej formie.
Cel: Poprawa jakości zbieranej odzieży i efektywniejsze zagospodarowanie.
4. System monitorowania i kontroli strumienia odpadów tekstylnych.
Potrzebne jest wprowadzenie obowiązkowego raportowania ilości i sposobu zagospodarowania tekstyliów przez PSZOK-i, firmy i organizacje.
Cel: Zwiększenie przejrzystości, skuteczna kontrola i eliminacja szarej strefy.
5. Wsparcie i regulacja zbiórek prowadzonych przez NGO i firmy.
Należy uregulować działalność podmiotów zbierających tekstylia (np. wymagania jakościowe, zasady działania), zapewnić im ulgi i wsparcie logistyczne.
Cel: Utrzymanie zdolności organizacji do pomocy społecznej oraz ograniczenie marnowania surowca.
Apelujemy o działanie!
Bez kompleksowego systemu recyklingu, ponownego wykorzystania tekstyliów oraz realnego wsparcia dla samorządów i organizacji, Polska nie wywiąże się ze zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej. Co więcej, zmarnujemy potencjał społeczny, surowcowy i ekologiczny, który może służyć lokalnym społecznościom, środowisku i nowoczesnej gospodarce.
Polki i Polacy chcą zmian, które rzeczywiście chronią środowisko i nie pozwolą nam tonąć w odpadach.
Źródła:
Co się dzieje z używaną odzieżą? PSZOK-i i organizacje odnotowały znaczące wzrosty, PAP, dostęp: 22.10.2025
Co się dzieje z używaną odzieżą? PSZOK-i i organizacje odnotowały znaczące wzrosty, PAP, dostęp: 22.10.2025
Porażka w gospodarowaniu odpadami - Polska może nie wywiązać się z unijnych zobowiązań, Najwyższa Izba Kontroli, dostęp: 22.10.2025
Sprawdziłam, co się dzieje w Poznaniu z używaną odzieżą. To ekonomiczny i ekologiczny absurd, Wyborcza Poznań, dostęp: 22.10.2025